2024 yılında karbonsuzlaşma ve enerji verimliliği çalışmalarının önemi, Enerji ve Karbon Azaltımı Destek Programı’nın (EKA) açıklanmasıyla birlikte daha da vurgulandı. SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi’nin “SHURA Gündem” adlı yeni bülteninin ilk sayısında, enerji verimliliği ve karbonsuzlaşma hedeflerine katkı sağlayan ısı pompalarına dikkat çekildi.
Isı Pompalarının Verimliliği Dikkat Çekiyor
Isıtma, soğutma ve sıcak su sağlamak için çevredeki doğal ısıyı yüksek sıcaklık ve basınca dönüştüren ısı pompaları, fosil yakıtlar yerine elektrik kullanımıyla karbonsuzlaşmaya önemli bir katkı sunuyor. Elektriğin yenilenebilir kaynaklardan üretilme oranı arttıkça bu katkı daha da büyüyor. Türkiye’de elektriğin yaklaşık %45’i yenilenebilir kaynaklardan üretiliyor. Isı pompalarının elektrik ihtiyacının güneş panellerinden sağlanması durumunda bu oran %100’e kadar çıkarılabiliyor.
SHURA’nın açıklamalarına göre, ısı pompaları diğer sistemlere kıyasla çok daha verimli çalışıyor. Örneğin, bir ısı pompasının performansını gösteren COP değeri (ısıtma kapasitesi/güç ihtiyacı) 1,5 ila 4 arasında değişiyor. Bu, kullanılan enerjinin 4 katına kadar ısı üretebilme anlamına geliyor. Doğal gaz kazanlarında ise bu değer yalnızca 0,9 civarında.
Türkiye, Isı Pompaları İçin Yüksek Potansiyele Sahip
SHURA verileri, Türkiye’nin özellikle kıyı bölgelerinin ısı pompaları için uygun olduğunu gösteriyor. Türkiye’de hava kaynaklı ısı pompalarının uygulama kolaylığı ve ekonomik avantajları öne çıkıyor. Türkiye genelinde hava kaynaklı ısı pompalarının ortalama COP değeri 2,75 olarak hesaplanmış durumda. Bu sayede, ısı pompalarının yaygınlaşmasıyla nihai enerji tüketiminde %64 oranında bir verimlilik artışı sağlanabileceği belirtiliyor.
Isı pompalarının Türkiye’deki potansiyelinin doğru değerlendirilmesi, hem enerji verimliliğine hem de karbon emisyonlarının azaltılmasına büyük katkı sağlayacak.
SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi’nin değerlendirmelerine göre, ısı pompaları enerji verimliliği ve çevre dostu özellikleriyle dikkat çekiyor. Ancak, Türkiye’de sübvansiyonlu doğal gaz tarifeleri nedeniyle bu teknolojinin yaygınlaşması bazı zorluklarla karşılaşıyor.
Isı pompalarının kurulum dahil ilk yatırım maliyeti, eşdeğer doğal gaz kazanı veya kombilere kıyasla yaklaşık 300 €/kW daha yüksek. Bununla birlikte, enerji tüketimi açısından ısı pompaları, doğal gazla ısınmanın sadece üçte biri kadar enerji harcıyor. SHURA’nın hesaplamalarına göre, hem elektrik hem de doğal gaz serbest piyasa fiyatlarından temin edildiğinde, ısı pompaları doğal gaz sistemleriyle rekabet edebiliyor. Ancak mevcut sübvansiyonlu doğal gaz tarifeleri, bu teknolojinin geri ödeme süresini uzatıyor.
Eğer konutlarda doğal gaz fiyatları piyasa koşullarına eşitlenirse, aradaki fark büyük ölçüde azalabilir ve ısı pompalarının cazibesi artabilir.
Güneş Enerjisi ile Entegrasyon Avantaj Sağlıyor
Isı pompaları özellikle müstakil evler ve yeni konut projelerinde, güneş enerjisi sistemleriyle birleştirildiğinde daha da avantajlı hale geliyor. Çatı tipi güneş enerji santralleri ile üretilen elektrik, ısı pompalarının enerji maliyetini düşürerek, sübvansiyonlu doğal gaz tarifelerine rağmen maliyet avantajı sağlayabiliyor. Ancak, şebekeden elektrik kullanan konutlarda yaygınlaşabilmesi için doğal gaz ve elektrik tarifeleri arasındaki fiyat farkının elektrik lehine değişmesi gerekiyor.
Isı Pompalarının Yaygınlaşması İçin Çözümler
SHURA, ısı pompalarının yaygınlaşmasını hızlandıracak çeşitli önerilerde bulunuyor:
- Tarife Düzenlemeleri
- 2025’teki yeni elektrik tarifesi, yüksek tüketimi olan kullanıcılar için sübvansiyonu kaldırdı. Ancak doğal gaz tarifelerindeki sübvansiyon devam ediyor. Bu sübvansiyonların birbirine yakın düzeylere getirilmesi veya tamamen kaldırılması, ısı pompalarının gelişimini hızlandırabilir.
- Isı pompası kullanıcıları, yüksek elektrik tarifesinden (ikinci kademe) muaf tutulabilir ya da aradaki fark nakit iadesiyle karşılanabilir.
- Teşvik ve Destek Programları
- Avrupa’da olduğu gibi, ısı pompaları için hibe, düşük faizli kredi, vergi indirimi gibi teşviklerin uygulanması önemli.
- Bilinçlendirme kampanyalarıyla kamuoyunun bu konuda bilgilendirilmesi sağlanmalı.
- Çatı GES ve Yıllık Uzlaştırma
- Çatı güneş enerji sistemleri ve ısı pompası kombinasyonunun teşvik edilmesi için yıllık uzlaştırma imkanı getirilmeli.
- Yeni Yapılara Yasal Zorunluluk
- Yeni yapılarda, özellikle yüksek COP (Performans Katsayısı) değerine sahip bölgelerde, ısı pompası kullanımı yasal yükümlülük haline getirilebilir.
- Doğal Gaz Boru Hatları Stratejisinin Gözden Geçirilmesi
- Isı pompalarının verimli olduğu bölgelerde doğal gaz boru hatlarının genişletilmesi yerine, elektrikli teknolojilerin yaygınlaştırılması stratejisi benimsenmeli.
- Karbon Fiyatlandırması
- Karbon vergisi uygulaması, ısı pompalarına geçişi hızlandırabilir. Toplanan fonların bir kısmı yenilenebilir enerji projelerine aktarılabilir.
Temiz ve Verimli Bir Gelecek İçin Adımlar
Isı pompaları, enerji verimliliği ve çevresel faydaları ile hem tüketici maliyetlerini düşürme hem de temiz enerji hedeflerine ulaşma noktasında önemli bir teknoloji olarak öne çıkıyor. Ancak, sübvansiyon politikalarının yeniden düzenlenmesi ve teşvik mekanizmalarının devreye alınması, bu teknolojinin Türkiye genelinde yaygınlaşması için kritik bir rol oynayacak.
