Ülkemiz yenilenebilir enerji sektörü ilk başlarda sektöre yatırım alabilmek için büyük ölçekli lisanslı ve küçük ölçekli lisanssız olarak GES kurmaya ve üretilen enerjiyi dövize endeksli olarak piyasaya satılmasına imkan tanıyarak kanun düzenlemekte idi.
Ancak yakın geçmiş dönemde döviz kurlarının istikrarsızlığı ve yekdem ve lisanssız santrallerinin yüksek bir ivme ile çoğalmasından dolayı bazı kararlarını geri aldı veya özellikle lisanssız yatırımcıların gelirlerini azaltan kararlara imza attı. Hızlı bir enerji dönüşümü sürecinde olan dünyamızın diğer ülkelerinde de agresif kararların birçok örneğini duymaktayız. Yenilenebilir enerji sektöründe sürdürülebilirlik ve verimlilik en önemli faktör olduğundan kanun koyucunun aldığı kararların sektör üzerinde olumsuz yönlendirmeleri olması durumunda EPDK geri adımlar atabilmektedir.
Ayrıca güneş enerjisi sektöründe EPDK lisansız enerji üretimine artık izin vermeme ve yatırımcıların sadece YEKA ihaleleri aracılığı ile lisanslı olarak katılımına yönlendirmektedir. Bunun dışında ise enerji tüketimi yüksek olan kuruluşlarının tüketimlerini minimize etmek adına mahsuplaşarak santral kurmasını tavsiye edici kararlar almaktadır.
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine ilişkin yönetmelik sürekli değişmekte olup sisteme verilen elektrik üzerinden alınan bedellerin sürekli artmasından dolayı hep gündem oluşturmaktadır. EPDK son aldığı kararlar ile Lisanssız elektrik üretimini bir tüketim noktası ile mahsuplaşmak amaçlı olarak yapılandırmak istemekte olup sisteme elektrik satmak amacıyla yapılacak santrallerin YEKA ihaleleri aracılığı ile lisanslı olarak mümkün kılacak kanunlar çıkarmaktadır.
Yakın zamana kadar lisanssız elektrik yönetmeliğinde bir tüketim noktası ile mahsuplaşmak amaçlı kurulacak santrallerin kapasiteleri tüketim noktasındaki sözleşme gücü kapasitesi ile sınırlı idi. Bu bağlamda çatı ve arazilere kurulan santrallerin birçoğu hem tüketim miktarı açısından hem de ödenen enerji bedelinin sıfırlanmasına imkan tanımıyordu. Bu kanunun özellikle ihtiyaç noktasında üretim yaparak dağıtım sistemindeki yükü hafifletmesinin öneminin fark edilmesi ile Kamu, Sanayi ve Tarımsal tarifede segmente edilen tüketicilere sözleşme güçlerinin iki katı kadar GES kurmasına olanak vererek gerekli düzenlemeyi yapmıştır. Bu düzenlemede yıllık bazda tüketilen enerji miktarının iki katı elektrik üretmesine olanak tanınarak tüketim miktarı kadar ihtiyaç fazlası olan enerjinin sisteme satılmasına olanak tanınmıştır.
Eski mevzuat devrede iken mahsuplaşmak amaçlı yapılan santrallerde ihtiyacının tamamını karşılamak veya fazla enerji üreterek sisteme enerji satabilmek adına tüketim noktasındaki Tek Terimli tarife Çift Terimli tarifeye geçirilerek sözleşme gücü kurulu güç seviyesine çekilmekteydi. Bu tesislerin özellikle sezonluk olanları genelde bu çift terimli tarifede ufak ek maliyet artışı yaparak daha büyük GES kurmuşlardır. Yatırım geri dönüş süresini ufakta olsa uzatan bu uygulama uzun vadede yapılanmakta olan bu sektörde göz ardı edilerek bugüne kadar gelmiştir.
Lisansız Elektrik üretimi kanunu ile tesis edilmiş kabulü yapılarak devreye alınmış tüm güneş enerjisi santralleri tarife, kapasite ve üretim miktarları yönetmelik ile sınırlandırıldığından bu santrallerin bu kriterlerinin değiştirilmesi durumunda görevli dağıtım şirketi mahsuplaşmayı sonlandırmakta tesise ait güncel veriler ile tekrar kabul sürecine sokulmasını istemekteydiler.
Ekli belge ile bu konuda mağduriyetleri önlemek, yatırım geri dönüşünü kısaltmak amacı ile EPDK’ya 2023 yılı başında bireysel başvuru ile konu hakkındaki görüşlerini örnek vererek sorduk. Görüşe konu olan tüketici sözleşme gücü 600 kVa kurulu gücü 1000 kVa olan sanayi tarifesine tabi OG den bağlıdır. Ancak eski mevzuat ile çift terimliye geçerek sözleşme gücünü kurulu seviyesine çekerek çatısına 1 mWe GES kuran bu tesis tüketim miktarının az olması sebebiyle tek terimli tarifeye göre maliyet artışı yaşamıştır. Bu tesisin güncel mevzuat ile 1200 kVa GES kurma hakkı olduğunu bu anlamda devrede olan GES mahsuplaşmasının bozulmadan Sanayi OG Tek Terimli tarifeye geçmesinin mümkün olup olmadığı konusunda EPDK tarife değişikliği yapılmasının mümkün olduğunu belirtmiştir.
EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu bu görüşü ile ülkemizde eski mevzuat ile yapılmış tüm lisanssız santrallerin gerekli ise bu değişikliği yapmasının önünü açmıştır. Böylece Sanayi, Kamu, Tarımsal tarifeye tabi olan yatırım geri dönüşünü, yeni sözleşme gücü ile kapasite artışı yapmak isteyen tüketicilere fırsat tanınmış olmaktadır.
Bu ufak detay ile yenilenebilir enerji sektörüne katkı sağlamak, her konuda verimlilik adına çalışmak, dünyanın denge unsuru olan enerji sektörünün net ve anlaşılabilir olması için çalışmalarıma severek devam edeceğiz…
Uğur YILDIRIM
Enerji Piyasası Uzmanı
